Iisfûgel
IJsvogel
Alcedo atthis
Dokkumer Nije Silen
in de jachthaven
28-10-2009
>>>
kenmerken:
* helder blauwe metaalglanzende bovenzijde, oranje-gele onderzijde witte keel
* oranje-gele oogstreep over het oog uitlopend in witte vlek
* grote kop, grote ogen, grote rechte dolkvormige snavel, oranje poten
* wijfje oranjerode onderste snavelbasis, mannetje zwarte
* juveniel valer gekleurd, kortere snavel met bleke punt, donkerbruine poten
* 16-20 cm, vleugelspanwijdte 24-26 cm, gewicht 34-55 gr
nest:
* in steile oever, op einde van zelf gegraven lange gang
* broedtijd februari-juli, 6-7 eieren, 2-4 legsels per jaar
* broedduur 18-21 dagen
* vliegvlug na 22-28 dagen
* geslachtsrijp in het volgende jaar
* kan tot 21 jaar oud worden
voedsel:
* kleine visjes
* waterinsecten
bijzonderheden:
* trek- of standvogel
* duikt vanaf zitpost in 't water naar prooi
* kan een snelheid van 80 km per uur bereiken
* in waterrijke gebieden, beken, meren, vennen, rivieren, moerassen, parken, tuinen
* in Europa, Azië, Noordwest-Afrika
familie:
* Alcedinidae
* IJsvogels
namen:
* Gronings: Iesklepper
Nederland:
* vrij algemeen
lijkt op:
weetjes:
* IJsvogels houden niet van ijs
Ook al doet de naam anders vermoeden, toch verafschuwen ijsvogels strenge winters. IJs vormt zijn achilleshiel. Aan de elfstedenkoorts waaraan iedere Nederlander lijkt te lijden, hebben ze een broertje dood. In 1963 maakten de ijsvogels de glorieuze overwinning van Reinier Paping niet meer mee. Na die barre winter was de ijsvogel vrijwel uit Nederland verdwenen. Ook na de winter van de laatste elfstedentocht in 1997, bleven slechts enkele tientallen paartjes ijsvogels in leven.
Op de vraag hoelang de ijsvogels het volhouden, antwoordt ijsvogelexpert Jelle Harder: "Na twee weken schaatsen op buitenijs wordt het kritische punt bereikt. Dan sneuvelen de ijsvogels bij bosjes. Elke dag eet een ijsvogel zijn eigen gewicht aan vis. Lukt dat niet, dan raken ze snel verzwakt, waardoor hun veren niet meer waterdicht zijn. Een longontsteking is dan fataal." (bron: Golden Raand, zomer 2012)
* IJsvogel in Groningen terug van weggeweest
IJsvogels broeden in een zelf gegraven gang in een steile oever. De gang loopt licht op en heeft een lengte van 40 tot 100 centimeter. De gang eindigt in een grotere nestkom, waarin de eieren worden gelegd, gewoon op de grond. Veelal worden de nesten uitgegraven in steile kanten langs watergangen. Zo'n steile wand hoeft niet eens heel hoog te zijn, een stuk van een meter breed en 75 centimeter hoog is al voldoende. Een verzakking in een slootkant is al goed. Bij voorkeur zoekt de ijsvogel een plek met water onder de nestingang maar ook een droge sloot is prima. Zelfs de kluit van een omgevallen boom voldoet, ook al ligt deze op enkele honderden meters van het water, bijvoorbeeld midden in een bos.
Doordat de ijsvogels twee keer per jaar broeden, kunnen ze ieder jaar maar liefst tien tot vijftien jongen groot brengen. Dit hoge aantal is nodig om de populatie in stand te houden want tijdens een strenge winter sterven er veel. (bron: Beleef het Groninger Landschap, Golden Raand, zomer 2009)
* De "iesklepper" is terug
Hoe simpel het soms is om een ijsvogel te zien te krijgen, bewijst het verhaal van de familie Kuiper wonend op een omgrachte boerderij nabij het dorp 't Zandt. De winter 1995 op 1996 was koud. Tijdens de vorstperiode hadden de Kuipers met een waterpompje een wak open gehouden in hun gracht om hun koikarpers in leven te houden. Toen het wak weer kleiner werd, ontdekten ze plotseling een blauwgroen vogeltje met oranje buik die in de buurt van dat wak scharrelde. Nooit eerder hadden ze zo'n vogel gezien en inlichtingen werden ingewonnen over wat dit nou wel voor een exotisch exemplaar kon zijn. Telefonisch werd hun verteld dat het wel eens een ijsvogel zou kunnen zijn. Omdat er geen struiken bij het wak stonden, werd de Kuipers aanbevolen een draad te spannen over het wak, zodat het vogeltje zou kunnen duiken. Zodra het touwtje was gespannen en de maker ervan was vertrokken streek de vogel erop neer en begon te vissen. Niet op de gigantische koikarpers natuurlijk, maar op kleine visjes die ook in het wak rondzwommen. (bron: Beleef het Groninger Landschp, Golden Raand, zomer 2004)
meer foto's:
* IJsvogel